Hızlı tüketime odaklı olan çağımızda işlenmiş gıdalar, hayatımızın önemli bir parçası. Genellikle katkı maddesi içeren, uzun ömürlü paketlerde tutunan, yapay tatlandırıcılar ve renklendiriciler bulunduran işlenmiş gıdaları mercek altına alıyoruz. İşlenmiş gıdalar gerçekten sağlığımızı nasıl etkiliyor, düşündüğümüz kadar zararlı mı sorusuna beraber yanıt arıyoruz.
Yazımızda,
- İşlenmiş gıda nedir sorusunu yanıtlayacağız. Tüm yönleriyle ele alacağımız işlenmiş gıda nedir dosyamızda, en güncel bilgileri sizlere sunacağız.
- Gıda işleme türleri de işlenmiş gıdalar kadar çeşitli. Peki bir gıdanın işlenmiş olarak sınıflanması için hangi işlem türlerinden geçmesi gerekiyor? İşte bu soruların yanıtlarını yazımızın ilerleyen bölümlerinde sizlerle paylaşacağız.
- Peki işlenmiş gıdalar sağlığımızı nasıl etkiliyor? Onlar gerçekten düşündüğümüz kadar zararlı mı? Birçok kişinin hayatını pratikleştirdiği düşünülen paketli gıdaları tüketmek bize nasıl zarar veriyor? Yazımızda bu sorulara yanıt arayacağız.
- Son olarak işlenmiş gıdaları hayatımızdan çıkarmaya yardımcı Defya ürünlerini sizlerle tanıştıracağız. İşlenmiş gıdalar nelerdir, onların yerine hangi ikame gıdaları koyabilir, pratiklikten ödün vermeden nasıl sağlıklı beslenmeye başlayabiliriz sizlere anlatacağız.
İşlenmiş Gıda Nedir?
Uluslararası kaynaklarda, doğal durumu dışarıdan yapılan müdahalelerle herhangi bir şekilde değişikliğe uğramış gıdalara işlenmiş gıda adı veriliyor. Aslında işlenmiş gıda nedir sorusunun yanıtları oldukça çeşitli. Zira yıkanmış, temizlenmiş, paketlenmiş, doğranmış, pastörize edilmiş, pişirilmiş, konservesi yapılmış, kurutulmuş veya doğal hali başka bir şekilde değiştirilmiş tüm gıdalar zaten işlenmiş gıdası statüsünde. Diğer bir deyişle, bir gıdanın işlenmiş olması için illa içerisinde koruyucu, katkı maddesi, tatlandırıcı gibi kimyasallar bulunması gerekmiyor. Ancak gündelik hayatta kullanılan anlamına göre işlenmiş gıda nedir diye sorarsanız paketli gıda demek. Bu tanım oldukça eksik ve yetersiz. Örneğin resmi kaynaklara göre içerisine tuz eklenmiş bir sebze bile işlenmiş olarak kategorize ediliyor.
Yine bilinenin aksine bir gıdanın işlenmesi, onu sağlıksız hale getirmiyor. Mühim olan gıdanın nasıl işlendiği. Sandığımız anlamda içinde kimyasallar, katkılar bulunan besinler için günümüzde çoğunlukla “ultra işlenmiş gıdalar” terimi kullanılıyor.
Peki Ultra işlenmiş gıda nedir? Ultra işlenmiş gıdalar, ev tipi yemek hazırlama işlemlerinde kullanmayacağımız maddeler içeriyor. Yani, işlenmiş gıda olarak günlük hayatta kullandığımız gıdaların literatürdeki karşılığı ultra işlenmiş besinler. Örneğin renklendiriciler, tatlandırıcılar, yapay katkı maddeleri, hidrojenik yağlar, rafine içerikler ultra işlenmiş gıdaların içinde yer alıyor. “Yüksek oranda işlenmiş” de denilen maddeler arasında günlük tüketimi bir hayli yaygın olan birçok ürün var. Mesela; kahvaltılık mısır gevrekleri, hazır marmelatlar, cipsler, şarküteri ürünleri bunlardan yalnızca bazıları. Daha fazla örnek arıyorsanız, gazlı içeceklerin, paketli keklerin, atıştırmalık ve kurabiyelerin, dondurulmuş birçok yiyeceğin, hazır çorbaların, paketli çeşnilerin, paketli hamur işi ve ekmeklerin ultra işlenmiş gıdalar arasında olduğunu söyleyebiliriz. Hatta margarinler, eritme peynirler, hazır dondurmalar, uzun ömürlü tatlılar ve çocuklar için satılan çeşit çeşit şekerlemeler yüksek oranda işlem görmüş besinler arasında yerini alıyor. En sık kullanılan maddeler arasında; kıvam arttırıcılar, glikoz ve fruktoz şekerleri var. Ayrıca köpürtücü ve jelleştirici maddeler, monosodyum glutamat gibi lezzet arttırıcılar mevcut. Siz de gıda katkı maddelerini daha yakından tanıyabilir ve paketli gıda alırken etiketleri okuyarak daha bilinçli seçimler yapabilirsiniz.
Gıda İşleme Türleri Nelerdir?
Verdiğimiz bilgiler işlenmiş gıdaların hepsinin kötü olmadığını yeterince açıklamıştır ancak biraz daha detay paylaşmak istiyoruz. Gıda işleme, işlenmiş gıda nedir sorusuna yanıt verirken detaylandığımız üzere, besini doğal halinden farklılaştırmaya dayanıyor. En sık kullanılan gıda işleme türleri ise şöyle sıralanıyor,
- Özellikle hayvansal sütlerde bakterilerden korunmak için uygulanan bir ısıl işlem türü pastörizasyon. Süt gibi gıdalara uzun ömür sağlayan işlem sayesinde zararlı bir çok bakteri arındırılıyor.
- Besinlerin daha uzun süre saklanabilmesi için konserve yapmak bir diğer yöntem. Salamura olarak da adlandırılan gıda işleme türü, kavanozun sterilize edilmesi ve besinin ısıl işlem sayesinde tazeliğini korumasına dayanıyor.
- Gıdaların nemden arındırılması ile yapılan kurutma işlemi, bir tür işleme yöntemi. Güneşte kurutma, vakumlu kurutma, ve dehidratör ile kurutma gibi birçok farklı çeşidi var.
- Fermantasyon da gerektirdiği metabolik süreçler dolayısıyla gıdaları dönüştürüyor. Turşu, kefir, yoğurt gibi maddeler de işlenmiş gıdalar arasında sayılıyor.
- Özellikle şarküteri ürünleri olan sosis, sucuk, pastırma ve salam gibi ürünler, etin işlenerek çeşnilendirilmesine dayanıyor. Çoğunlukla ısıl işlemden geçen bu yiyeceklerin birçoğu, içerikleri sebebiyle ultra işlenmiş gıda statüsünde bulunuyor.
- Gıda işleme türleri arasında yer alan ve evlerimize dahi sıkça kullandığımız bir diğer yöntem kızartma. Yağ içinde pişen besinler, işlenmiş oluyor.
- Gıdaların doğal hallerinden farklılaştırılarak paketlenmesi, diğer işleme yöntemi. Kullanıcıların kolay muhafaza etmesi ve taşınması için tercih edilen paketler, eşlik ettiği her besini işlenmiş gıda haline getiriyor.
Peki tüm gıda işleme türleri gerçekten sağlıksız mı? Aslında değil. Örneğin evinizde besinleri, vitaminlerini ve enzimlerini koruyarak dehidratörlerle kolaylıkla kurtulabilirsiniz. Evinizin hijyenik ortamında uygun ısıda kuruttuğunuz gıdalar işlenmiş olsa da sağlığından ödün vermiyor. Ancak PFAS gibi maddeler içeren ambalajlarla paketlenmiş ürünlerin sağlığı konusunda soru işaretleri mevcut. Diğer bir deyişle pakette olan her gıdaya yaklaşırken biraz mesafe almakta fayda var. Elbette ambalajın yanı sıra ürünün içeriğine de dikkat etmek oldukça önemli.
İşlenmiş Gıdalar Sağlığınızı Nasıl Etkiliyor?
Ultra işlenmiş gıdalar maalesef sağlığımızı olumsuz yönde etkiliyor. Yapılan çalışmalar, bir kişi ne kadar çok işlenmiş gıda yerse, ölüm riskinin o kadar erken yaşta olduğunu ortaya koyuyor. Tansiyon, kanser, obezite gibi birçok rahatsızlık bu besinlerde ilişkilendirilirken, tipik paketle atıştırmalıklar, tatlılar, hamur işleri ve şekerli içecekler kronik sorunlardan sorumlu tutuluyor. Ancak monosodyum glutamat gibi katkı maddelerinin zararları konusunda hala soru işaretleri var. Yine de alışkanlık yarattıkları aşikar. Kısaca, işlenmiş gıdaları yedikçe daha çok yemek istiyor ve daha çok tükettikçe kronik hastalıklara yakalanma riskini artırıyoruz. Peki işlenmiş gıdalar üzerine yapılan çalışmalar bizlere neler söylüyor? İşlenmiş gıdalar nedir? Dost mu, yoksa düşman mı?
- Yapılan araştırmalara göre, yüksek oranda işlenmiş gıda tüketmek yüksek şeker alımı nedeni. Bunun da kardiyovasküler ölüm riskini arttırdığı düşünülüyor. (Kaynak)
- Doymuş yağ oranı yüksek olan gıdaları sıklıkla tüketmek obezite nedeni.
- Oldukça yüksek kalori ve düşük besin değeri içeren işlenmiş gıdalar vücudu yoruyor. İçerisindeki katkı maddeleri ve koruyucular nedeniyle metabolizmaya zarar verebiliyor. Özellikle yüksek tuz içeriği tansiyon sorunlarına neden oluyor.
İşlenmiş Gıdaları Hayatınızdan Çıkarmaya Yardımcı Defya Ürünleri
İşlenmiş gıdalar hayatımızdan çıkarmak için bizlere yardımcı çok sayıda Defya ürünü var:
- Tribest Slowstar Soğuk Sıkım Meyve Ve Sebze Sıkacağı sayesinde hazır meyve suları tüketmek yerine evde rahatlıkla soğuk sıkım sular elde edebilirsiniz. Meyve ve sebzelerin doğal besin değerlerini korumaya yardımcı olan özel soğuk sıkım teknolojisi sayesinde, içeriğinde herhangi bir katkı maddesi bulunmayan meyve ve sebze sularını evinize mutfağında hazırlamanız mümkün. Ürünün 47 RPM’lik yavaşlatma mekanizması yardımıyla siz de besinlerin doğal enzimlerinden yararlanabilirsiniz. Üstelik aksesuarları sayesinde kuruyemişlerden ezmeler, meyvelerden sorbeler hazırlamak da kolaylaşıyor. 200 watt motoru ile bu güçlü juicer, Defya.com.tr’de.
- Blendtec Designer 650s Blender, hızlı smoothieler için yardıma koşuyor. Hızlı öğünleri sağlıklı kılan blender modelleri ile siz de tek düğmeye dokunarak dondurma, sıcak çorba, soslar ve ezmeler hazırlayabilirsiniz. Endüstriyel güçteki ürün, 1560 watt gücünde ve 6 programla çalışıyor. Mutfak İşlerinin daha az vakit alması ve hayata zaman kalması için hemen Defya.com.tr'yi ziyaret edin.
- Lurch Vario Mandolin Doğrayıcı, sizlere işlenmiş gıda nedir, ultra işlenmiş gıdalar nelerdir unutturuyor. Mutfakta taze sebze meyvelere yer açıyor. Sebze ve meyveleri hızla dilimlemeye yardımcı olan özel tasarım doğrayıcı, düz kesim, kafes ve dalgalı kesim yapabiliyor. Dilerseniz tırtıklı, isterseniz ince şerit veya jülyen kesimlerle tabaklarınızı süslerken, mutfak işlerinin çok daha eğlenceli ve pratik olmasına yardım ediyor. Alman teknolojisi ürünü keskin bıçaklı ürün ile mutfağı daha çok seveceğinize emin olabilirsiniz.
Bunun yanında evde sağlıklı yemekler hazırlamanıza destek olacak taş değirmenler de Defya koleksiyonunda. Siz de hemen inceleyebilir defya.com.tr üzerinden güvenle sipariş oluşturabilirsiniz.
